سرنگوني هواپيماي مسافربري ايران توسط ناو آمريكايي



روز يكشنبه ، 12 تيرماه 1367 مطابق با 3 ژوئيه 1988 ، هواپيماي ايرباس جمهوري اسلامي ايران با 275 مسافر و 16 ، خدمه فرودگاه بندرعباس را به مقصد دوبي ترك گفت. سطح پرواز اين هواپيما 14000 پا تعيين شده بود. در ساعت 10:15 دقيقه محلي و 06:45 دقيقه گرينويچ شروع به اوج گيري نمود و در ساعت 10:24 به وقت محلي، سطح پروازي 12000 پا را گزارش نمود و از آن لحظه به بعد ديگر تماسي از طرف خلبان گرفته نشد. در واقع از اين لحظه به بعد هواپيما مورد اصابت 2 فروند موشك سطح به هواي ناو وينسنس آمريكا قرار گرفته و در نزديكي جزيره ايراني " هنگام" منفجر و سقوط كرده بود. در اين فاجعه ، تمامي سرنشينان هواپيما به شهادت رسيدند كه 66 كودك زير12 سال، 52 زن و 46 تن تبعه كشورهاي يوگسلاوي، كويت، افغانستان، هندوستان، پاكستان، ايتاليا، شارجه و دوبي از جمله وابسته نظامي پاكستان در ايران و خانواده اش در ميان كشته شدگان بودند.

شرح حادثه

يك سال پس از تجاوز رژيم عراق در سال 1360، حمله به كشتي هاي تجاري در خليج فارس شروع شد و با اعلام مين گذاري سواحل بندي امام خميني (ره) و حمله به دو كشتي تجاري ، در تاريخ 21/10/1360 امنيت خليج فارس توسط عراق مختل شد و به دنبال تحويل هواپيماهاي سوپراتاندارد و موشك هاي اگزوسه توسط فرانسه به عراق ، ابعاد اين حملات افزايش يافت. در برابر اين حملات كه عراق ، به صراحت مسئوليت آن را بر عهده مي گرفت، شوراي امنيت عكس العمل مناسبي نشان نداد، ولي در قبال انتساب چند حمله به ايران و شكايت شوراي همكاري خليج فارس، شوراي امنيت در تاريخ 11/3/1363 مطابق با اول ژوئن 1984، مبادرت به صدور قطعنامه 552 نمود و در آن خواستار توقف اين حملات شد. از آغاز جنگ تا 10 ژوئيه 1984، 112 كشتي در خليج فارس مورد حمله موشكي قرار گرفت. جمهوري اسلامي ايران در ژانويه 1985، به دبير كل وقت سازمان ملل اعلام داشت كه از هر گونه اقدامي براي تأمين آزادي و امنيت كشتيراني كه در خليج فارس صورت گيرد حمايت و استقبال خواهد كرد، اما حملات به كشتيها ادامه يافت. تا تير ماه 1366، حدود 5/8 ميليون تن كالا از محموله هاي كشتيها در خليج فارس ، به زير آب رفت. 41 كشتي كاملاً نابود، و به 34 تن محموله كالا آسيب وارد شد ، و بيش از 200 تن از ملوانان كشورهاي مختلف به قتل رسيدند و به همين تعداد نيز مجروح شدند.

بدين ترتيب ، عراق درهدف خود مبني بر بين المللي كردن جنگ خليج فارس تا اندازه زيادي موفق شد و قدرت هاي غربي و در رأس آنها آمريكا ، حضور گسترده و تهديدآميزي در خليج فارس يافتند و بالاخره كشتيهاي نفتكش كويتي با پرچم آمريكا در خليج فارس حركت كردند واسكورت نظامي نفتكش ها و كشتي هاي تجاري مورد نظر آمريكا در خليج فارس آغاز شد. در21 سپتامبر 1987 كشتي ايراني ( ايران اجر) مورد حمله نيروهاي نظامي آمريكا واقع شد. همچنين حملات نظامي آمريكا به سكوهاي نفتي ايران دخالت آشكار آن دولت در منطقه به نفع عراق و عليه جمهوري اسلام ايران را به وضوح نشان داد.



يكي از نتايج شوم اين همه تشنج آفريني رژيم عراق و دامن زدن ايالات متحده به ناامني در خليج فارس، حمله به هواپيماي مسافربري جمهوري اسلامي ايران بود كه در مورخه 12/4/1367 مطابق با 3 ژوئيه 1988، برفرازآب هاي سرزمين ايران و درآب هاي حوالي جزيره " هنگام " ، توسط دو موشك از ناو آمريكايي وينسنس- كه خود به آب هاي سرزمين ايران تجاوز كرده و در آن مستقر بود- مورد حمله قرار گرفت و تمامي مسافران و خدمه هواپيما به وضع اسفناكي به شهادت رسيدند.

متعاقب اين تجاوز آشكار، جمهوري اسلامي ايران در روز 14 تير 1367 ، طي نامه اي به رئيس شوراي امنيت ، خواستار تشكيل جلسه فوري شورا براي رسيدگي به موضوع شد. 25 تير 1367، مطابق با 16 ژوئيه 1988، شورا تشكيل جلسه داد. از سوي جمهوري اسلامي ايران دكتر ولايتي وزير امور خارجه وقت و از جانب آمريكا بوش معاون وقت رئيس جمهوري درجلسه حضور داشتند.

قطعنامه 616 شوراي امنيت (1988)

شوراي امنيت پس ازاستماع سخنان دكترولايتي و جرج بوش درجلسه شماره 2821 خود درتاريخ20 ژوئيه 1988
( 29/4/1367) طرح قطعنامه پيشنهادي را تصويب كرد. متن قطعنامه به شرح زير است:

" شوراي امنيت، با بررسي نامه مورخه 5 ژوئيه 1988 جانشين نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران خطاب به رئيس شوراي امنيت و با استماع بيانات نماينده جمهوري اسلامي ايران، وزير امور خارجه ( علي اكبر ولايتي ) و سخنان نماينده ايالات متحده آمريكا ( معاون رئيس جمهوري جرج بوش ) ، با ابراز تاسف عميق از اين كه يك هواپيماي غيرنظامي " ايران اير" در پرواز برنامه ريزي شده بين المللي 655، در پرواز بر فراز تنگه هرمز به وسيله موشك شليك شده از ناو جنگي ايالات متحده آمريكا ( وينسنس) منهدم گرديد، با تاكيد بر ضرورت تبيين حقايق سانحه توسط بازرسي بي طرفانه، با اضطراب عميق از تشنج دائم التزايد درمنطقه خليج [ فارس] :

1- تأسف عميق خود را از ساقط ساختن هواپيماي غيرنظامي ايران به وسيله موشكي كه از يك ناو جنگي آمريكا شليك شده و تسليت عميق خود را به خاطر از دست رفتن غم انگيز جان انسانهاي بي گناه ابراز مي دارد.

2- همدردي صميمانه خود را به خانواده هاي قربانيان سانحه غم انگيز و دولت ها و كشورهاي آنان اعلام مي دارد.

3- از تصميم سازمان بين المللي هواپيمايي كشوري در پاسخ به درخواست جمهوري اسلامي ايران مبني بر ايجاد گروه تحقيق براي بررسي تمام حقايق موجود همچنين از اعلام ايالات متحده آمريكا و جمهوري اسلامي ايران مبني بر تصميمشان براي همكاري با برسي سازمان هواپيمايي كشوري استقبال مي كند.

4- از تمامي اعضاي كنوانسيون 1944 شيكاگو ، درخواست مي كند كه در همه شرايط ، مقررات و رويه هاي سلامت هوانوردي كشوري به ويژه ضمائم آن كنوانسيون به منظور جلوگيري از چنين پيشامدهايي را دقيقاً مراعات نمايند.

5- لزوم اجراي فوري و كامل قطعنامه 598(1987) ، شورا را به عنوان تنها مبناي حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پايدار ِ منازعه ميان ايران و عراق ابراز و پشتيباني خود را از دبير كل براي اجراي اين قطعنامه اعلام و خود را ملتزم به همكاري با دبير كل براي تسريع در اجراي طرح اجرايي او مي نمايد."

جمهوري اسلامي ايران علاوه بر شوراي امنيت و شوراي ايكائو ، شكايت خود را در ديوان بين المللي دادگستري لاهه نيز مطرح كرد. عنصر تخصصي سازمان ملل متحد يعني ايكائو (سازمان هواپيمايي كشوري بين المللي) نيز از مسائل سياسي به دورنمانده وبه جاي بررسي فني و ارائه طريق به شوراي امنيت به ابراز تاسف و تسليت به بازماندگان سانحه پرداخت.